Samen bouwen aan de toekomst van Empe
Participatie en burgerinspraak zijn essentiële onderdelen van een gezonde democratie. Maar wat betekent dat precies voor Empe en de plannen rondom woningbouw in ons dorp? Dit artikel duikt dieper in de betekenis en waarde van echte burgerparticipatie.
Wat is participatie eigenlijk?
Participatie betekent letterlijk ‘actieve deelname’. Het woord is afgeleid van de Latijnse woorden ‘pars’ (deel) en ‘cipere’ (nemen). Bij participatie is er altijd sprake van iemand die deelneemt (persoon of groep) en iets waaraan wordt deelgenomen (zoals besluitvorming over woningbouw).
In de context van onze dorpsontwikkeling gaat het specifiek om bewonersparticipatie: het actief meedenken, meepraten en meebeslissen van inwoners over de toekomst van hun eigen leefomgeving.
Verschillende niveaus van participatie
De mate waarin bewoners daadwerkelijk invloed hebben, kan sterk verschillen. Hieronder zien we de participatieladder, een bekend model dat de verschillende niveaus van participatie laat zien:
- Informeren: Bewoners worden alleen geïnformeerd over wat er gaat gebeuren
- Raadplegen: Bewoners mogen hun mening geven, maar er is geen garantie dat hier iets mee wordt gedaan
- Adviseren: Bewoners geven advies dat serieus wordt meegewogen in de besluitvorming
- Coproduceren: Bewoners werken samen met de overheid aan oplossingen
- Meebeslissen: Bewoners hebben daadwerkelijke beslissingsbevoegdheid
Bij de huidige plannen voor Empe lijkt de participatie niet verder te komen dan niveau 2: bewoners mogen reageren op al grotendeels vaststaande plannen.
Waarom echte participatie zo belangrijk is
1. Betere plannen door lokale kennis
Niemand kent Empe beter dan de mensen die er wonen. Bewoners hebben waardevolle inzichten over wat het dorp nodig heeft, wat werkt en wat niet. Deze kennis leidt tot betere, meer gedragen plannen die aansluiten bij de werkelijke behoeften.
2. Draagvlak en eigenaarschap
Wanneer bewoners vanaf het begin betrokken zijn, ontstaat er meer begrip en draagvlak voor de uiteindelijke beslissingen. Mensen voelen zich gehoord en serieus genomen, wat leidt tot een groter gevoel van eigenaarschap over de plannen.
3. Versterking van gemeenschapszin
Een participatieproces waarin bewoners samen nadenken over de toekomst van hun dorp, versterkt de onderlinge banden en het gemeenschapsgevoel. Dit is juist één van de kwaliteiten die we zo waarderen aan het leven in een klein dorp als Empe.
Wat wij verstaan onder échte participatie
Voor Laat Empe Empe betekent échte participatie:
- Bewoners betrekken vóórdat plannen worden gemaakt
- Transparante informatievoorziening over alle aspecten van de plannen
- Oprechte bereidheid om plannen aan te passen op basis van bewonersadvies
- Een open dialoog waarbij alle zorgen en ideeën serieus worden genomen
- Gezamenlijk zoeken naar oplossingen die passen bij het karakter van Empe
- Duidelijke terugkoppeling over wat er met de input van bewoners is gedaan
Participatie onder de Omgevingswet
Met de nieuwe Omgevingswet, die op 1 januari 2024 in werking is getreden, is participatie een verplicht onderdeel geworden bij ruimtelijke ontwikkelingen. Gemeenten moeten bij het opstellen van een omgevingsvisie, omgevingsplan of projectbesluit aantonen dat er aan participatie is gedaan en wat de resultaten daarvan zijn.
Uitleg: Omgevingsvisie en Omgevingsplan
Een omgevingsvisie is een strategisch document waarin de gemeente haar langetermijnvisie voor de fysieke leefomgeving vastlegt. Het omgevingsplan bevat regels voor de fysieke leefomgeving en vervangt het oude bestemmingsplan. Beide zijn instrumenten uit de nieuwe Omgevingswet.
Maar let op: de wet schrijft alleen voor dát er participatie moet plaatsvinden, niet hóe dit moet gebeuren. Dit geeft gemeenten veel vrijheid in de invulling, wat kan leiden tot minimale vormen van participatie die niet voldoen aan wat bewoners onder échte inspraak verstaan.
Waarom echte participatie zo belangrijk is
1. Betere plannen door lokale kennis
Niemand kent Empe beter dan de mensen die er wonen. Bewoners hebben waardevolle inzichten over wat het dorp nodig heeft, wat werkt en wat niet. Deze kennis leidt tot betere, meer gedragen plannen die aansluiten bij de werkelijke behoeften.
2. Draagvlak en eigenaarschap
Wanneer bewoners vanaf het begin betrokken zijn, ontstaat er meer begrip en draagvlak voor de uiteindelijke beslissingen. Mensen voelen zich gehoord en serieus genomen, wat leidt tot een groter gevoel van eigenaarschap over de plannen.
3. Versterking van gemeenschapszin
Een participatieproces waarin bewoners samen nadenken over de toekomst van hun dorp, versterkt de onderlinge banden en het gemeenschapsgevoel. Dit is juist één van de kwaliteiten die we zo waarderen aan het leven in een klein dorp als Empe.
Wat wij verstaan onder échte participatie
Voor Laat Empe Empe betekent échte participatie:
- Bewoners betrekken vóórdat plannen worden gemaakt
- Transparante informatievoorziening over alle aspecten van de plannen
- Oprechte bereidheid om plannen aan te passen op basis van bewonersadvies
- Een open dialoog waarbij alle zorgen en ideeën serieus worden genomen
- Gezamenlijk zoeken naar oplossingen die passen bij het karakter van Empe
- Duidelijke terugkoppeling over wat er met de input van bewoners is gedaan
Participatie vs. Inspraak
Er is een belangrijk verschil tussen participatie en inspraak:
- Inspraak is reactief: bewoners mogen reageren op al gemaakte plannen, vaak in een laat stadium van de besluitvorming.
- Participatie is proactief: bewoners denken vanaf het begin mee over wat er nodig is en hoe dit gerealiseerd kan worden.
De huidige aanpak bij de woningbouwplannen in Empe lijkt meer op inspraak dan op echte participatie. Een informatieavond organiseren over plannen die al grotendeels vastliggen, is geen participatie maar slechts een vorm van informeren met beperkte mogelijkheid tot reactie.
Onze visie: Van inspraak naar co-creatie
Wij roepen de gemeente Brummen op om de participatie rond de woningbouwplannen in Empe naar een hoger niveau te tillen. Niet reageren op vaststaande plannen, maar samen de toekomst van ons dorp vormgeven.
Dit kan bijvoorbeeld door een dorpsdialoog te organiseren waarbij bewoners en gemeente samen onderzoeken:
- Wat voor woningbehoefte er werkelijk is onder (jonge) Empenaren
- Welke locaties geschikt zijn voor kleinschalige woningbouw
- Hoe nieuwe woningen kunnen passen bij het karakter van het dorp
- Welke voorzieningen nodig zijn om de leefbaarheid te waarborgen
Alleen door samen op te trekken kunnen we komen tot plannen die niet alleen voldoen aan de woningbouwopgave, maar ook recht doen aan wat Empe zo bijzonder maakt.